ابهر شهر خانه های سفید

براساس بررسی های انجام شده نخستین جایگاه سکونت در ابهر قلعه تپه بوده که این منطقه را می توان جزو اولین زیستگاه های استان زنجان به شمار آورد که قدمت آن به هزاره های پیش از میلاد می رسد . کشفیات موجود ثابت کرده است که قدمت " قلعه تپه" یا "تل دارا" به دوره کیانیان می رسدؤ همچنین ثابت شده کاخ داراب شاه " پادشاه کیانی در این منطقه قرار داشته و احتمالا در ان دوران این قلعه به عنوان پادگان سربازان استفاده می شده است".

منطقه ابهر از نخستین زیستگاه های انسانی ایران است که از قذمت و پیشینه طولانی بر خوردار بوده است. نشانه های موجود در تپه های باستانی منطقه ، بر وجود حیات در هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه گواهی می دهند.

به استناد شواهد تاریخی موجود ، در سال 821 پیش از میلاد قبایل مختلف مادها تحت رهبری فرمانده خود "هاناسیروکا" در محلی به نام "بیت سگبات" واقع در دره ابهر چای جمع شدند و در این محل میان آن ها و آشوری ها نبردی در گرفت.در دوران ساسانیان ناحیه واقه بین ابهر رود و خر رود بسیار اباد و از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است.

در دوران ساسانیان منطقه ابهر رودتحت تسلط یکی از هفت خاندان مهم حکومت گر ایران بنام خاندان مهران قرار داشته و از رونق خوبی برخوردار بوده است . در دوره اسلام نیز به علت هم مرز بودن با دیلم و تمایل سرداران عرب به تسلط بر دیلم اهمیت خاصی داشته است . در دوران قاجار نیز به علت ارتباط با روسیه و گذشتن مسیر ارتباطی تهران – روسیه از ابهر و زنجان، این منطقه اهمیت ارتباطی داشته است.

آثار موجود در تپه باستانی موجود در منطقه ابهر بر تاریخ طولانی تر منطقه گواهی می دهند ولی به علت کمبود اطلاعات و انجام نشدن حفاری های علمی در آن ها گمان تاریخی ، مورد تردید است. در سال 1330 هجری قمری جهانشاه خان افشار ، یکی از مالکین مقتدر و ریس ایل افشار خمسه ،در قلعه تپه کاوش کرده و اشیای با ارزشی را می توانست بر دیرینگی تاریخ این منطقه گواهی دهد،از زیر خاک بیرون آورده و با خود برده است.از ان جا که در این کاوش هیچ گونه اصول حفاری . باستان شناسی رعایت نشده ، این منطقه به کلی زیر و ور شده و ادامه کار برای کارشناسی سخت شده است.

 نژاد مردم شهرستان ابهر آریایی و زبان اصلی آنان ترکی است ولی در مکالمات رسمی زبان فارسی رایج است. قبل از هجوم اقوام مغول،زبان بومی اهالی منطقه، فارسی بوده است ولی از قرن هفتم به بعد ، پس از استقرار اقوام ترک در منطقه و مهاجرت ترک های اذری به این منطقه زبان ترکی جانشین زبان فارسی پهلوی شده است.

برگرفته از کتاب چقدر ایران را میشناسیم؟ نویسنده: پروانه پرچکانی